ការធ្វើតេស្ត FISH
FISH គឺជាការធ្វើតេស្តមួយដែល “គូសផែនទី” សារធាតុហ្សែននៅក្នុងកោសិកាមនុស្ស រួមទាំងហ្សែនជាក់លាក់ ឬផ្នែកនៃហ្សែន។
ដោយសារតែការធ្វើតេស្ត FISH អាចរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីនៃហ្សែនដែលទាក់ទងនឹងជំងឺមហារីក វាមានប្រយោជន៍ក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យលើប្រភេទជំងឺមួយចំនួន។ នៅពេលដែលប្រភេទមហារីកត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមុន ការធ្វើតេស្តFISH ក៏អាចផ្តល់ព័ត៌មានបន្ថែម ដើម្បីជួយព្យាករណ៍ពីលទ្ធផលរបស់អ្នកជំងឺ និងថាតើគាត់ទំនងជាឆ្លើយតបនឹងថ្នាំព្យាបាលដោយគីមីដែរឬទេ។
ឧទាហរណ៍ចំពោះអ្នកជំងឺមហារីកសុដន់ ការធ្វើតេស្ត FISH លើជាលិកាមហារីកសុដន់ ដែលត្រូវបានយកចេញក្នុងពេលធ្វើកោសល្យវិច័យអាចបង្ហាញ ថាតើកោសិកាមានហ្សែន HER2 / neu ចម្លងបន្ថែមឬអត់។ កោសិកាដែលមានហ្សែនចម្លងបន្ថែមមានអ្នកទទួល HER2 ច្រើន ដែលទទួលសញ្ញាដែលជំរុញដល់ការលូតលាស់កោសិកាមហារីកសុដន់។ ដូច្នេះអ្នកជំងឺដែលមានហ្សែនចម្លងបន្ថែមទំនងជាឆ្លើយតបនឹងការព្យាបាលដោយថ្នាំ trastuzumab (Herceptin) ដែលជាថ្នាំរារាំងសមត្ថភាពរបស់អ្នកទទួល HER2 ដើម្បីទទួលបានសញ្ញាលូតលាស់។
ជម្រើសនៃការព្យាបាលផ្សេងទៀតសម្រាប់ HER2 រួមមាន៖
- ការចាក់ថ្នាំ trastuzumab និង hyaluronidase-oysk (Herceptin Hylecta)
- pertuzumab (Perjeta)
- ado-trastuzumab emtansine (Kadcyla ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា TDM-1)
- lapatinib (Tykerb)
- neratinib (Nerlynx)
ដោយសារតែការធ្វើតេស្ត FISH មានតម្លៃថ្លៃ និងមិនអាចរកបានជាទូទៅ វាមិនត្រូវបានគេប្រើជាទូទៅដូចការធ្វើតេស្តជំងឺមហារីកសុដន់ ImmunoHistoChemistry (IHC) ទេ ។
តើ FISH ធ្វើការដូចម្តេច?
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើតេស្ត FISH ដោយប្រើគំរូនៃជាលិការបស់អ្នកជំងឺ ថ្នាំជ្រលក់ពណ៌ពិសេសត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងផ្នែកជាក់លាក់នៃក្រូម៉ូសូមជាក់លាក់ ដើម្បីអាចមើលឃើញ និងរាប់វានៅក្រោមមីក្រូទស្សន៍ដែលទទួលពន្លឺពីគេ (fluorescent microscope) និងដើម្បីរកឱ្យឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតីដែលជំរុញដល់ជំងឺមហារីក។
ភាពមិនធម្មតាដែលរកឃើញនៅក្នុងកោសិកាមហារីករួមមាន៖
- ការបំលែងនៃក្រម៉ូសូម៖ ផ្នែកនៃក្រូម៉ូសូមមួយបានផ្តាច់ចេញ ហើយប្តូរទីតាំងខ្លួនវាទៅក្រូម៉ូសូមមួយផ្សេងទៀត។
- ការបញ្ច្រាស៖ ផ្នែកមួយនៃក្រូម៉ូសូមស្ថិតនៅក្នុងលំដាប់បញ្ច្រាស ទោះបីជាវានៅតែភ្ជាប់ជាមួយក្រូម៉ូសូមត្រឹមត្រូវក៏ដោយ។
- ការលុប៖ ផ្នែកមួយនៃក្រូម៉ូសូមបាត់។
- ការចម្លង៖ ផ្នែកមួយនៃក្រូម៉ូសូមត្រូវបានចម្លង ហើយកោសិកាមានក្រូម៉ូសូមចម្លងច្រើនលើសលុប
ការបំលែងនៃក្រម៉ូសូមអាចជួយឱ្យគ្រូពេទ្យកំណត់ប្រភេទខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាម ជំងឺមហារីកក្រពេញទឹករងៃ និងមហារីកដុំសាច់។ ការចម្លងនៅក្នុងកោសិកាមហារីកសុដន់អាចជួយគ្រូពេទ្យឱ្យជ្រើសរើសការព្យាបាលល្អបំផុត។
បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការធ្វើតេស្តហ្សែនកោសិកាស្តង់ដារ (cytogenetic) គុណប្រយោជន៍មួយរបស់ការធ្វើតេស្ត FISH គឺថាវាអាចកំណត់ការផ្លាស់ប្តូរហ្សែន ដែលតូចពេកដើម្បីអាចមើលឃើញនៅក្រោមមីក្រូទស្សន៍។ អត្ថប្រយោជន៍មួយទៀតគឺថាការធ្វើតេស្ត FISH មិនចាំបាច់អនុវត្តលើកោសិកា ដែលកំពុងបំបែកខ្លួនយ៉ាងសកម្មទេ។ ដោយសារតែការធ្វើតេស្តផ្សេងទៀតមិនអាចអនុវត្តបាន រហូតទាល់តែកោសិកាមហារីកបានរីកលូតលាស់នៅក្នុងចានមន្ទីរពិសោធន៍ប្រហែលពីរសប្តាហ៍ ជាទូទៅដំណើរការនេះត្រូវចំណាយពេលប្រហែល ៣ សប្តាហ៍។ លទ្ធផលរបស់ការធ្វើតេស្ត FISH ច្រើនតែចេញក្នុងរយៈពេលពីរបីថ្ងៃ។
ឧទាហរណ៍នៃការធ្វើតេស្ត FISH សម្រាប់ជំងឺមហារីក
ទោះបីជាតេស្ត FISH ត្រូវបានគេប្រើជាញឹកញាប់ ដើម្បីវិភាគភាពមិនប្រក្រតីនៃហ្សែននៅក្នុងជំងឺមហារីកសុដន់ក៏ដោយ ក៏វាអាចផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗអំពីជំងឺមហារីកជាច្រើនប្រភេទទៀតផងដែរ។
ឧទាហរណ៍ក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺមហារីកប្លោកនោម ការធ្វើតេស្ត FISH លើកោសិកាទឹកនោមអាចទុកចិត្តបានជាងការធ្វើតេស្តស្តង់ដារដែលរកមើលកោសិកាមិនធម្មតា។ លើសពីនេះទៀត ការធ្វើតេស្ត FISH អាចរកឃើញជំងឺមហារីកប្លោកនោម ដែលកើតឡើងវិញតាំងពី ៣ ទៅ ៦ ខែមុន។
តេស្ត FISH ក៏អាចកំណត់ពីភាពមិនប្រក្រតីនៃក្រូម៉ូសូមនៅក្នុងជំងឺមហារីកឈាម រួមទាំងមហារីកកោសិកាឈាមសរ៉ាំរ៉ៃ (CLL) ដែលជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួនត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងទម្រង់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ។ អ្នកជំងឺដែលមានទម្រង់ជំងឺ CLL ធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងអាចត្រូវការការព្យាបាលជាបន្ទាន់ រីឯអ្នកដែលមានទម្រង់មិនសូវធ្ងន់ធ្ងរអាចត្រូវការការសង្កេតប៉ុណ្ណោះ។
